ANONİM ŞİRKETLERİN İNFİSAHI VE TASFİYESİ A- GİRİŞ Anonim şirketlerin infisah (fesih olma, dağılma) ve tasfiyesi (infisah sonucunda -var ise- alacaklılara ortada kalan mal ve paradan paylarına düşen miktarın verilmesi) Türk Ticaret Kanunu'nun (bundan sonra TTK olarak kısaltılacaktır) 434 - 454. maddeleri arasında açıklanmış ve kuralları konmuştur. Anonim şirketler şu sebeplerden biri ile münfesih (infisah etmiş) olur (TTK. madde 434); 1- Akit olunan (ana sözleşmede belirtilen) sürenin sona ermesi, 2- Şirket amacının gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesi, 3- Şirket sermayesinin TTK 324. maddesi uyarınca 2/3'ünün kaybı, 4- Şirket pay sahiplerinin (hissedarların) sayısının 5 kişiden aşağıya düşmesi, 5- Şirket alacaklılarının TTK 436 uyarınca talepte bulunması, (TTK-436 : Şirketin alacaklıları esas sermayenin 2/3'ünü kaybeden şirketin feshini dava edebilirler. Ancak, davacının alacağına karşı muteber bir teminat gösterilmesi halinde fesih kararı verilmez.) 6- Esas sermayede bir fesih sebebi gösterilmişse, onun gerçekleşmesi, 7- Şirketin diğer bir şirketle birleşmesi, 8- Şirketin iflasına karar verilmesi, 9- TTK 388. maddesinin 2 ve 6. fıkralarına uygun olarak Genel Kurul tarafından şirketin feshine karar verilmiş olması. Yukarıda yazılı fesih hallerinden 9. maddede yazılı olan şirket Genel Kurul'unun fesih kararı alması (başkaca hiçbir nedene gerek olmaksızın ve gerekçe gösterme zorunluluğu olmadan), her zaman mümkündür. Bu şekilde Genel Kurul tarafından fesih kararı alınabilmesi için, Genel Kurul'da ilk toplantıda en az 2/3, bu toplantıda yeterli çoğunluk sağlanamaz ise en geç bir ay içinde yapılması gereken ikinci toplantıda en az 1/3 sermaye payına sahip olan pay sahiplerinin (hissedarların) veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekir. Bu toplantılarda karar yetersayısı mevcut oyların basit çoğunluğudur. B- TASFİYENİN YAPILIŞI TTK'nın 439. maddesinde sözü edilen tasfiye, Anonim Şirketin bir diğer şirketle birleşmesi, Limited Şirket haline çevrilmesi veya bir kamu tüzel kişiliği tarafından devralınması halleri hariç olmak üzere TTK'nun 434. maddesinde sayılan ve yukarıda yazılı hallerin oluşması ile ortaya çıkmaktadır. Buna göre bir Anonim Şirketin tasfiyeye tabi tutulabilmesi için aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekmektedir. 1- Yönetim Kurulu'nca Tasfiye Kararı Alınması ve Tasfiye Memuru Seçilmesi Yönetim Kurulu şirketin tasfiyeye tabi tutulmasına karar verdiği taktirde her şeyden önce bu hususu ve tasfiye memuru seçimini genel kuruldan geçirmek (tasfiye memuru seçilmez ise tasfiye işleri Yönetim Kurulu tarafından yürütülür) durumundadır. Genel Kurul olağan olarak toplanmış ise, bu toplantı gündemine de madde ilave edilerek konu görüşülebilir. 2- Genel Kurul Toplantısı Genel Kurul toplantısında divanın tespit edilip, divana genel kurul toplantılarını imza yetkisi verildikten sonra şirketin tasfiyesi ve tasfiye memuru seçilmesiyle ile ilgili olarak bir karar alınır. Yukarıda da yazıldığı gibi, Genel Kurul kararıyla bir tasfiye memuru seçilmesi bir zorunluluk değildir. Seçilmez ise tasfiye işlemi Yönetim Kurulu üyeleri tarafından yapılır. Genel Kurul'un tasfiye kararı alması ile A.Ş. tasfiyeye girerek, sadece tasfiye amacıyla sınırlı olmak üzere tüzel kişiliğini ve başına (Tasfiye Halinde) ibaresini almak kaydıyla ticari unvanını devam ettirir.(TTK 439) 3- Tasfiye Memuru Seçilen tasfiye memuru bu karar ile noterden kendisi için bir Tasfiye Halinde ....... A.Ş. unvanı altında bir imza sirküleri çıkartır. Tasfiye memurları, seçildikten sonra şirket işlerini gören kimselere bir envanter ve bilanço çıkarttırır ve bunu Genel Kurul'un onayına sunar. 4- Ticaret Sicilinde Tescil Genel Kurul'da bu karar alındıktan sonra aşağıda sayılan belgelerle A.Ş.'nin kayıtlı olduğu Ticaret Sicil Memurluğu'na başvurularak tescil işleminin yapılması istenir. Tescil için gerekli belgeler şunlardır; 1-Genel Kurul belgeleri, 2-Şirketin tasfiyeye tabi tutulduğu gün itibarıyla detaylı bilanço, gelir tablosu, 3-Şirketin tasfiyeye tabi tutulduğu gün itibarıyla mal beyanı (alacakların-borçların listesi, demirbaş v.b. varlık listesi), 4-Tasfiye memurunun imza sirküleri 5-Yönetim Kurulu kararı (Noter tasdikli). 5- İlan A.Ş.'nin infisahı iflastan başka bir sebepten meydana gelmişse, Ticaret Sicil Memurluğu'nda şirketin tasfiyesi tescil edildikten sonra, buradan alınacak belgelerle Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi'nde ve ana sözleşmede yazılı diğer ilan araçlarıyla tasfiye ilan edilir. İlanen çok birer hafta arayla olmak üzere üç kezyapılır. Yönetim Kurulu tasfiye memurunu (Genel Kurul'da tasfiye memuru tayin edilmemiş ve tasfiye Yönetim Kurulu'nca yürütülüyorsa kendisini) tescil ve ilan ettirir. 6- Vergi Dairesi'ne Başvuru (Vergi Usul Kanunu 162) Şirketin tasfiyeye tabi tutulması ile ilgili ilanın yayınlanmasının ardından hemen bağlı bulunulan vergi dairesine durum bildirilerek tasfiye bilançosu ve tasfiye tarihi itibarıyla kurumlar vergisi beyannamesi verilir. Tasfiye süresi tasfiye kararının yayınlanmasından itibaren en az bir yıldır. Bu bir yıllık süre TTK 447'de öngörülen (A.Ş. alacaklılarının üçüncü defa davetinden itibaren bir yıl geçmedikçe kalan mevcut dağıtılamaz) bir yıllık sürenin kıyas yoluyla uygulanması sonucu bulunan bir süredir. Yoksa TTK'da bu şekilde açıkça belirtilen bir alt süre bulunmamaktadır. Bu süre (bir yıl) içinde vergi dairesine verilmesi gereken beyannameler, şirket unvanı önüne 'Tasfiye Halinde' ibaresi konularak verilmeye devam edilir. Tasfiye kararının alınması ve tasfiyenin kapatılması hallerinin her ikisinde de ilan gazetesiyle birlikte bu işlemlerin (tasfiyenin başlaması/kapatılması) neticelendiği ve tescil işleminin gerçekleştiği tarihten itibaren bir ay içinde vergi dairesine başvurulması zorunludur. Aksi halde Vergi Usul Kanunu'nun 352. maddesine göre ikinci derecede usulsüzlük cezası doğar. 7- İlgili Oda'ya Başvurulması Tasfiyeyle ilgili ilan gazeteleri ile birlikte bağlı bulunulan Oda'ya (Ticaret Odası, Sanayi Odası v.b.) durum bildirilir. 8- Şirket Organlarının Durumu (TTK 440) Anonim Şirket tasfiye haline girdiğinde de şirket organları varlıklarını sürdürürler. Ancak, organların görev ve yetkileri tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan ve fakat mahiyeti itibarıyla tasfiye memurlarınca yapılamayacak olan işlemlerle sınırlı hale gelir. Bu süreçte tasfiye işlerinin gereği olan konular hakkında karar vermek üzere Genel Kurul tasfiye memuru tarafından toplantıya çağırılır. 9- Alacaklıların Daveti ve Himayesi (TTK 445) Tasfiye halindeki A.Ş.'den alacaklı oldukları şirket kayıtlarından anlaşılan ve ikametgahları bilinen şahıslar taahhütlü mektupla, diğer alacaklılar ilan yoluyla şirketin infisahından haberdar edilir ve alacaklarını beyana davet edilirler. Kayıtlara göre alacaklı oldukları bilinenler beyanda bulunmazlar ise, alacaklarının tutarı Notere ödenir. (Borçlar Kanunu 91 ve Noterlik Kanunu 62) Şirket borçlarının şirket mevcudundan fazla olması halinde tasfiye memurları durumu derhal mahkemeye (şirket ticari merkezinin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesi) bildirirler ve mahkeme iflasın açılmasına karar verir.(TTK 446) 10- Tasfiye Neticesi Dağıtma (TTK 447) Tasfiye halinde bulunan bir A.Ş.'nin borçları ödendikten sonra kalan mevcudu (ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa) ödedikleri sermayeler ve paylara bağlı olan imtiyaz hakları oranında hissedarlara dağıtılır. Alacaklıları üçüncü defa davetten (bu maddeden alacaklıların en az üç defa davet edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır) itibaren bir yıl geçmedikçe kalan mevcut dağıtılamaz. (TTK 447) C- TASFİYENİN KAPATILMASI Şirketin tasfiyesi için karar alındıktan ve yukarıda yazılı şekilde tasfiye ilanı yapıldıktan (alacaklıların daveti konusundaki üç kez ilan koşullarına da uyularak) sonra en az bir yıl geçtiğinde şu işlemler yapılır; Genel Kurul tarafından tasfiyenin kapatıldığına dair bir karar alınır. Genel Kurul kararıyla Ticaret Sicil Memurluğu'na başvurularak tasfiyenin kapatılmasına ilişkin tescil işlemi yapılır. Alınan tescil belgeleri Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan edilir. İlan ile birlikte bağlı bulunulan vergi dairesine başvurularak inceleme yapılması istenir. Vergi dairesi defter ve belgeler üzerinde gerekli incelemeleri yapar. D- DEFTERLERİN SAKLANMASI (TTK 448) Tasfiyenin sonunda A.Ş. evrak ve defterlerinin saklanmasıyla ilgili olarak TTK 68. maddesi (on yıl) hükmü uygulanır. E- ŞİRKET UNVANININ SİCİLDEN TERKİNİ (TTK 449) Tasfiyenin sona ermesi üzerine şirkete ait ticaret unvanının sicilden terkini tasfiye memurları tarafından sicil memurluğundan talep edilir. Bu talep üzerine terkin tescil ve ilan edilir. Av. Ahmet ÇOBAN